by Julie Rodeyns
Review of 'or else nobody will know', Kaaitheaterstudio's 19 October 2007
With her latest performance ‘or else nobody will know’ the Norwegian, Brussels-based choreographer Mette Edvardsen fires her artillery on the audience’s (lack of) involvement.
It is always easy to formulate your opinion on a performance you have just seen. If you think it was unsatisfactory, then it must be the choreographer’s fault, or the director’s or even the performers’, right? But love always requires commitment from both sides. And in theatre, it’s exactly the same. The appreciation of a theatre experience depends just as much on the spectator’s own watching behaviour, as Edvardsen smartly shows. She makes the spectator face the drag of his own vision.
It is a bromide that every art student is confronted with sooner or later: watching is something you have to learn. It is a bizarre statement, especially in today’s society, where everything is visual. Precisely to avoid drowning in visual saturation, watching is still and maybe in the first place a matter of organising all that visual information. Those things that are not important are not ‘seen’. In other words, blind spots.
In theatre the most commonly used system that steers (and obfuscates) our way of watching, is the narrative system. Characters, stage-props, the text, etc. are used in the story. This is how tradition has taught us.
A “work-out” for the eyes
Although the opening scene is slightly anecdotic, this kind of watching strategy doesn’t help you much in Edvardsen’s work. The actions of the man behind the desk and the four characters drawing a secure track with a concentrated look on their faces are too ‘meaningless’. The picture cannot really be called a story. Besides, Edvardsen is precisely interested in ‘presence per se’, in elements without a structure or narrative meaning. But how can you reach your audience this way?
In fact ‘or else nobody will know’ is like a work-out, training the audience’s eyes in flexibility and sensorial curiosity. Time after time the same, short sequence is consequently repeated. There is no room for coincidence. E.g. the glasses under the table did not fall from the performer’s nose, but instead he carefully laid them there. Although everything is clearly articulated and there are not that many things happening simultaneously, the spectator is painfully forced to admit that even after countless repetitions, he still does not get the picture. Where does that red ballpoint pen suddenly come from? Where did those bags go again? Didn’t the phone ring earlier the first time? The growing conscience of how little you actually perceive is the engine that sharpens your attention throughout ‘or else nobody will know’.
Edvardsen may present her conceptual exercise in a dry way, but it is a refreshing class. This is also the strength of her performance. But the performance also suffers a little from the “Ikea-syndrome”: depending on the spectator’s enthusiasm to put his back hand to the work, you will find the performance either ingenious in all its simplicity or cheap because it is too easy.
Published in <H>art magazine, 8 Nov 2007, http://www.kunsthart.org/. Translated from Dutch by Taaladvisie.
by Julie Rodeyns
Met haar nieuwe voorstelling ‘or else nobody will know’ richt de Noors-Brusselse choreografe Mette Edvardsen haar pijlen op het (gebrek aan) engagement van het publiek.
Een mening over een voorstelling is snel klaar. Blijf je als toeschouwer op je honger zitten, dan wijs je naar de choreograaf/regisseur of naar de artistieke ploeg, toch? Liefde vraagt nochtans een engagement van twee zijden. In een theatrale context is dat niet anders. De belevingswaarde van een kijkervaring is er evengoed afhankelijk van het kijkgedrag van de toeschouwer zelf, zo bewijst Edvardsen slim. Ze duwt je als toeschouwer met de neus op de sleur van je eigen blik.
Het is een dooddoener waar elke kunststudent vroeg of laat op wordt gewezen: kijken moet je leren. Een bizarre uitspraak, zeker in het licht van een samenleving die vandaag zo op het visuele is ingesteld. Precies om niet in die visuele saturatie te verdrinken, is kijken ook steeds en misschien wel vooral een ordernen van de visuele informatie. Wat daarbij niet van belang is, wordt niet ‘gezien’. Blinde vlekken dus.
In het theater is het meest gangbare systeem dat ons kijken leidt en dus ook tegelijk vertroebelt het narratieve systeem. Personages, rekwisieten, de tekst, alles staat in functie van een verhaal, zo heeft een lange traditie ons geleerd.
Work out voor de blik
Hoewel het openingsbeeld een zekere anekdotiek herbergt, spring je bij Edvardsen met die kijkstrategie niet ver. Daarvoor zijn de handelingen van de man die achter het bureau zit en de vier personen die met geconcentreerde blik een secuur parcours uittekenen te ‘betekenisloos’, is het plaatje te weinig tot een verhaal te smeden. Het is Edvardsen dan ook precies om de ‘aanwezigheid an sich’ te doen, om de elementen zonder structuur of narratieve betekenis. Maar hoe bereik je daarmee je publiek?
‘or else nobody will know’ presenteert zich in feite als een work-out om de blik van het publiek tot meer flexibiliteit en zintuiglijke nieuwsgierigheid te trainen. Keer op keer wordt consequent dezelfde korte sequentie herhaald. Voor toeval is geen plaats. De bril onder tafel bijvoorbeeld is niet van de neus gevallen, maar daar bewust neergelegd. Hoewel alles duidelijk wordt gearticuleerd en er helemaal niet zoveel simultaan gebeurt, moet je als toeschouwer pijnlijk toegeven dat je het plaatje zelfs na ettelijke herhalingen nog steeds niet rond kan krijgen. Waar komt die rode balpen plots vandaan? Waar gaan die zakken ook weer heen en rinkelde de telefoon voordien niet eerder? Het is dit groeiende besef hoe weinig je werkelijk waarneemt, dat de motor vormt om doorheen ‘or else nobody will know’ de oplettendheid aan te scherpen.
Edvardsen mag de conceptuele oefening dan droog aanbrengen, het is een verfrissende les. Daar ligt ook de sterkte van de voorstelling. In de wijze waarop dat gebeurt, lijdt de voorstelling echter wat aan het ikea-syndroom: al naar gelang de zin van de toeschouwer om zelf de handen uit de mouwen te steken, zal hij de voorstelling ingenieus in haar eenvoud vinden, of goedkoop wegens te gemakkelijk.